Sinds de verwerving van het kasteeldomein eind 2021, werkt Toerisme Vlaanderen aan een herbestemming in de geest van Reizen naar Morgen. Daarbij wordt sterk ingezet op participatie, toeristische innovatie en duurzaam ruimtegebruik. Ook de gemeente Maasmechelen neemt in de toekomst een actievere rol op in de ontwikkeling van de site.
Gemeente Maasmechelen:
Met dit concrete actieplan van Toerisme Vlaanderen slaat Maasmechelen niet twee, niet drie, maar vier vliegen in één klap: nieuwe jeugdlokalen voor Jong Leut, nog meer toeristische beleving voor de site, een mogelijke oplossing voor de liters grondwater die jaarlijks weggepompt worden én een duurzame toekomst voor het kasteel.
Van visie naar uitvoering
In de zomer van 2024 werd het herwaarderingsscenario voor het domein voorgesteld, het resultaat van intensieve samenwerking met bewoners, bezoekers en experten. Dit scenario wordt momenteel vertaald naar concrete uitvoeringsdossiers. Verschillende projecten gaan nu van start, met een gefaseerde realisatie in de komende jaren.
Met het Landgoed Vilain XIIII in Leut bouwen we aan een plek waar erfgoed, natuur en mensen elkaar op een betekenisvolle manier ontmoeten. Dit project is een mooi voorbeeld van hoe we 'Reizen naar Morgen' in de praktijk brengen: door samen met bewoners, jongeren, en partners te investeren in duurzame beleving, herstel van landschap én verbondenheid. Hier ontstaat geen klassiek toeristisch product, maar een toekomstplek waar verleden, heden en morgen harmonieus samenkomen.
Versterking van jeugdwerking
Jong Leut, een actieve jeugdvereniging in de regio, krijgt nieuwe mogelijkheden op de site. In samenwerking met de gemeente Maasmechelen wordt de huidige speelweide uitgebreid naar het terrein van het voormalige klooster, waar tot voor kort de kleuterafdeling van basisschool Driestap was gehuisvest. Er wordt onderzocht of op deze locatie ook een volwaardig jeugdverblijf kan worden gerealiseerd.
De voorbije jaren gingen er miljoenen naar de restauratie van verouderde sites. Dat is belangrijk. Maar in de eerste plaats een taak van Erfgoed. Als minister van Toerisme en Jeugd ga ik andere keuzes maken. Ik ga investeren in jeugdtoerisme. In meer plaats voor jeugdwerking zoals Jong Leut. Zo maken we van het kasteeldomein echt een plek voor jongeren.
Toeristische beleving rond Vilain XIIII
De bestaande Podwalk, ingesproken door Arnout Hauben, biedt bezoekers al een eerste kennismaking met het erfgoed van Leut. Deze beleving wordt de komende jaren verder uitgebouwd, met landschappelijke ingrepen die het verhaal van de familie Vilain XIIII en het landschapspark zelf beter leesbaar maken.
Ecologisch herstel en waterhuishouding
Het beschermde landschapspark heeft zwaar geleden onder mijnverzakkingen, droogte en jarenlang gebrek aan onderhoud. Jaarlijks wordt miljoenen kubieke meter grondwater opgepompt om verdere verzakkingen te voorkomen, maar dit leidt tot een droogstaande slotgracht en een bedreigde bomencollectie. In samenwerking met VLAIO wordt via het PIO-traject (Programma Innovatieve Overheidsopdrachten) een studieopdracht opgestart om dit opgepompte water lokaal te hergebruiken voor het herstel van het ecosysteem, onder meer via poelen, greppels en grachten.
Zichtherstel en circulair slopen
De visuele verbinding tussen kasteel en Maas is vandaag grotendeels verdwenen. Om dit te herstellen, wordt het voormalige rusthuis op het domein circulair gesloopt tot op kelderniveau. In een latere fase wordt in de kelderstructuur een multifunctionele ruimte ingericht voor evenementen. Samen met de gemeente wordt bekeken of in deze fase ook kan gestart worden met de restauratie van het kasteel zelf.
Duurzame toekomst
Met deze ingrepen beogen Toerisme Vlaanderen en de gemeente Maasmechelen niet enkel een opwaardering van het erfgoed, maar ook een duurzame en maatschappelijk gedragen invulling van het Landgoed Vilain XIIII als toeristische en lokale trekpleister.