Het Permekemuseum opent opnieuw de deuren

Inne Gheeraert, coördinator-curator van het Permekemuseum vat het als volgt samen:

Constant Permeke is een belangrijke modernistische kunstenaar die in de loop van zijn leven erg geprezen werd. Hij genoot succes in eigen land en ver daarbuiten. Als jonge kunstenaar sloot hij zich aan bij de progressieve kunststromingen die op dat moment ontkiemden in Brussel en Parijs. Hoewel zijn werk doorgaans tot het expressionisme wordt gerekend, koos Permeke voor een heel eigenzinnig en origineel traject gedreven door een diep humanisme. Constant Permeke was dus zo veel meer dat de schilder van boeren en vissers in donkere, sombere kleuren. Het museum wil deze eenzijdige blik op de kunstenaar doorbreken en zijn internationaal belang aantonen. De kunstenaar stond immers met een voet in het Europese modernisme en met de andere in de traditie van onder meer Rembrandt, Rubens en Van Gogh. Het Permekemuseum wil nu uitgroeien tot hèt kenniscentrum rond Constant Permeke, waar het archief en de kennis rond de kunstenaar worden samengebracht om academisch onderzoek te stimuleren. Voor Permeke waren kunst en leven nauw met elkaar verbonden. Zijn oeuvre zindert van levenslustige, rauwe energie, maar ademt ook weemoed. Zijn aandacht ging naar authentieke menselijke thema’s en naar de verbondenheid van mensen onder elkaar en met de natuur. In zijn vele landschappen en zeegezichten neemt de natuur het volledig over.  Meer nog dan over het onderwerp ging het voor Permeke over het spel en het proces bij het creëren, de zoektocht en het experiment, het constant beslissen om door te gaan of los te laten. Hij wou risico’s nemen en grenzen verleggen bij het kiezen van zijn technieken, materialen en formaten, die hij als collages samenbracht. Volledig in de lijn van het modernisme, zocht hij hoe hij zijn beeldtaal telkens opnieuw kon uitvinden.

Het Permekemuseum biedt een permanente inkijk op een aantal treffende onderwerpen uit Permekes leven en werk. Er worden verhalen verteld met kunstwerken, gebruiksvoorwerpen, archiefmateriaal, foto’s en films. Jaarlijks zullen er 2 tentoonstellingen plaatsvinden in het vernieuwde beeldhouwatelier, met kunstwerken uit de collectie van het museum en met bruiklenen van privéverzamelaars en internationale musea. De wintertentoonstellingen staan telkens in het teken van het onderzoek rond Constant Permeke en het modernisme. De zomertentoonstellingen brengen de kunst van Permeke en andere kunstenaars (uit verschillende periodes) samen in een intrigerende en vernieuwende dialoog.

Tijdens de verbouwingswerken werd een oproep gelanceerd naar mensen die Permeke nog gekend hebben. 7 bijzondere getuigenissen werden opgenomen en verwerkt in de nieuwe presentatie van het woonhuis.

Samen met de heropening van het Permekemuseum opent de allereerste tentoonstelling Constant Permeke in tegenlicht. De tentoonstelling biedt een verrassende kijk op een dertigtal in het oog springende kunstwerken van Constant Permeke, die zijn verscheidenheid en zijn grensverleggende karakter bevestigen. Het nodigt bezoekers uit om vanuit nieuwe inzichten de kunst van Permeke te benaderen. Voor deze tentoonstelling werden uitzonderlijke bruiklenen toegestaan uit private collecties en (inter)nationale musea. (Permekemuseum, 29 maart – 3 november 2024)

De renovatie werd uitgevoerd en gefinancierd door de Vlaamse overheid, eigenaar van het gebouw. Vooral het beeldhouwatelier is onder handen genomen. Het is grondig geïsoleerd en voorzien van een hedendaags klimaatsysteem voor musea. Ook het beveiligingssysteem op het domein en de rolstoeltoegankelijkheid – daar waar het kon – zijn aangepast.  In het woonhuis werden ruimten open gemaakt, waardoor het licht alom aanwezig is.  

Het Permekemuseum ontving ook een uitgebreide subsidie van Toerisme Vlaanderen binnen het relanceproject Vlaamse Meesters voor de nieuwe inhoudelijke en publieksvriendelijke invullingen en de heraanleg van de tuin.

Samen met de ecologische organisatie Plant en Houtgoed en in nauw overleg met Regionaal Landschap Houtland en Polders werd ook de tuin omgedacht. Authentieke elementen, zoals het verzonken gazon en de omhaagde bomenlaan geïnspireerd op de Arts and Crafts, worden gekoesterd en gerestaureerd naar archieffoto’s van Permeke. De zorg voor de tuin wordt radicaal ecologisch met aandacht voor meer biodiversiteit. Het is een tuin van de toekomst dus, met een experimentele en vooruitstrevende insteek, wat eigen was voor de kunstenaar Permeke. De gemillimeterde grasperken werden vervangen door bloemenweiden, fruit- en notenbomen. Er werd gekozen voor een ecologisch maaibeheer in samenwerking met de land- en tuinbouwschool van Oedelem. Er zullen ook een participatieve projecten plaatsvinden met scholen en buurtbewoners. Tijdens de openingsuren van het museum is de tuin vrij toegankelijk voor iedereen, ook al bezoek je het museum niet. Men kan er verpozen en genieten van de biodiverse natuur, elkaar ontmoeten, samen picknicken.

Er wordt een digitale wandeling voorzien in en rond het museum. Alle informatie zal beschikbaar zijn in 4 talen. Ook Studio Permeke opent opnieuw de deuren en zet de kunst-educatieve werking verder die voor de verbouwingswerken al erg gegeerd was. Workshops voor scholen, vakantiekampjes, gezinsworkshops, verjaardagsfeestjes, opleidingen voor leerkrachten en andere activiteiten gaan opnieuw door in het sfeervolle atelier van Permeke en in de prachtige tuin.