Jouw contactpersoon
Eind 2021 kwam het Kasteel van Leut in handen van Toerisme Vlaanderen, met de bedoeling om het te herwaarderen in de filosofie van Reizen naar Morgen. Toerisme Vlaanderen werkte sindsdien via een uitgebreid participatief traject met bewoners en bezoekers, via toeristische experimenten en bijkomend onderzoek het herwaarderingsscenario voor het kasteeldomein verder uit.
Het leven van de familie Vilain XIIII in Leut vormt bij deze herwaardering de rode draad en de ziel van deze prachtige plek. Vilain XIIII heeft tijdens zijn leven heel wat zaken gerealiseerd, gebouwd of aangeplant die je er vandaag, de één in een al wat betere staat dan de andere, nog steeds aantreft. Met de herwaardering van het landgoed willen we deze plek opnieuw de socio-economische rol teruggeven die ze door de jaren een beetje is kwijtgespeeld.
Peter De Wilde
CEO Toerisme Vlaanderen
Vertragen in het landschapspark
De herwaardering van het kasteeldomein vertaalt zich in de ontwikkeling van een aantal functies op specifieke plekken in het kasteel en zijn omgeving. Net zoals Charles Vilain XIIII destijds met zijn hooggeëerde gasten door het park richting de Maas liep, werkt Toerisme Vlaanderen een Vilain XIIII wandeling uit die je toelaat het landschap beter te lezen en te begrijpen. Vandaag is het domein wat verkommerd door gebrekkig of ontbrekend onderhoud, door het landgebruik en door de gevolgen van de mijnverzakking. Het in stand houden, vernieuwen en beter beleefbaar en leesbaar maken van het domein vormt misschien wel de grootste uitdaging van het herwaarderingstraject.
Een polyvalent kasteel
Eén kamer van het kasteel ziet Toerisme Vlaanderen als startpunt van de Vilain XIIII beleving. Hier maak je nader kennis met Charles en zijn familie alvorens je je naar buiten begeeft voor de Vilain XIIII wandeling. De slaapkamer van Charles bevond zich destijds in één van de torenkamers. Daarom richt Toerisme Vlaanderen één of meerdere verdiepingen van de toren(s) in als torensuite(s). De benedenverdieping zal dienst doen als restaurant en café voor de gasten maar kan ook ingezet worden voor evenementen. Op de eerste en tweede verdieping kunnen bijkomend vergaderruimtes of break out-zalen worden ingericht. In 1822 trouwden Charles Vilain XIIII en Pauline in het kasteel.
Sinds begin 2024 kunnen ook andere koppels trouwen in de hal van het kasteel van Leut. Een proefproject van de gemeente Maasmechelen en Toerisme Vlaanderen dat wellicht een permanente plek krijgt in het kasteel.
Ondersteunende functies in het rust- en verzorgingstehuis
Het rust- en verzorgingstehuis maakt geen deel uit van de bescherming als monument. Uit een bevraging in de zomer van 2022 bij zowel bewoners als bezoekers gingen de meeste stemmen naar een minstens gedeeltelijke afbraak van het gebouw omdat het teveel afbreuk doet aan de beleving van de site. Op die manier wordt de zichtas van het kasteel richting Maas hersteld. In theorie is het mogelijk om enkel de onderste (kelder)verdieping te behouden. Hier kunnen dan een aantal ondersteunende functies (sanitair, verwarming, stockage, …) een plaats krijgen en ook een evenementenzaal behoort tot de mogelijkheden.
Overnachten in de bijgebouwen: het Gruytershuis en het Koetshuis
Deze huizen hadden tijdens de periode van Vilain XIIII meerdere functies. Soms verbleven er rentmeesters of personeelsleden. Soms logeerden er familieleden wanneer ze naar Leut kwamen. In de teruggevonden historische brieven lezen we vaak dat Charles van zijn kasteel een gastvrije plek wilde maken. Daarom wil Toerisme Vlaanderen in de toekomst opnieuw gasten welkom heten op het domein en de verblijfsfunctie van beide gebouwen verder uitbouwen. Daarbij is niet massatoerisme het doel, maar het aanbieden van een controleerbaar aantal unieke belevingen.
Wijnbeleving in het Hoenderhok
Door het metalen brugje te restaureren en opnieuw te installeren over de slotgracht creëert Toerisme Vlaanderen een nieuwe toegang tot het kasteeldomein langsheen de E. Gruytersdreef. Het hoenderhok, een voormalig boerderijtje, krijgt een nieuwe bestemming als wijnhub, meteen ook hét startpunt om de Maaslandse wijnen te ontdekken. Toerisme Vlaanderen conserveert de ruïne als ruïne en voegt er binnenin enkele volumes aan toe.
Het voormalig klooster opnieuw ten dienste van de lokale gemeenschap
Charles Vilain XIIII richt tussen het kasteel en de dorpskern van Leut tussen 1860-1880 een klooster mét school op, uitsluitend voor de meisjes uit Leut en Meeswijk. Tot op heden is de kleuterafdeling van Basisschool Driestap hier gevestigd. Vanaf volgend schooljaar wordt de kleuterafdeling geïntegreerd in de Basisschool even verderop en komt deze site leeg te staan. De komende maanden onderzoekt Toerisme Vlaanderen de piste van een wijkcentrum voor Leut en Meeswijk, een centraal onderkomen voor Jong Leut of de combinatie van beide. Daarmee zou Toerisme Vlaanderen een antwoord kunnen bieden op een aanslepende lokale infrastructuurnood.
De Vlaamse minister van Toerisme:
Ik ben verheugd dat we, zoals gepland op het einde van deze legislatuur, de nieuwe toekomst van het kasteel van Leut kunnen bekendmaken. Het kasteel van Leut wordt zo meer en meer ook écht het kasteel van Leut en van alle Vlamingen. En natuurlijk ook van alle toeristen, uit binnen- en buitenland die kiezen voor natuur en cultuur van bij ons, en voor rust en groen. Weg van het massatoerisme, maar genietend van het unieke en prachtige landschapspark Maasvallei.
Een blik op de toekomst
De komende maanden wordt de toekomstvisie verder uitgewerkt en vertaald in een architecturaal programma. Het is aan de nieuwe Vlaamse Regering om hier dan finaal groen licht voor te geven in overleg met het lokaal bestuur. Bedoeling is om het volledige Kasteel van Leut op te leveren in 2029.
