Waarom investeren in toegankelijk toerisme?
Jouw contactpersoon
Gastvrijheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid
Wie in toegankelijkheid investeert, laat zien dat iedereen meetelt, ook als je een beperking hebt. Een helling in plaats van een trap, duidelijke bewegwijzering of een zitplaats op het juiste moment… het zijn maar enkele signalen die aangeven: “Hier is iederéén welkom”.
Maar toegankelijkheid gaat verder dan een warme ontvangst. Het is ook een kwestie van maatschappelijke verantwoordelijkheid.
We kijken vandaag anders naar het begrip ‘handicap’. Vroeger werd vooral vanuit medisch oogpunt gekeken naar wat er fysiek, verstandelijk of psychisch mis zou zijn met een persoon – het zogenaamde medische model. Tegenwoordig wint het sociale model terrein: beperkingen ontstaan vaak doordat onze omgeving mensen onbewust buitensluit. Door obstakels weg te nemen, geef je mensen de kans om volwaardig deel te nemen aan het leven.
Het sociale model wint aan terrein
“Zijn rolstoel houdt hem niet tegen om het museum te bezoeken. Het zijn de trappen aan de ingang die dat doen. Niet de persoon, maar de omgeving veroorzaakt de handicap.”
Door te investeren in een toegankelijke omgeving voelen bezoekers zich welkom en gewaardeerd. Ze delen hun positieve ervaringen, keren graag terug en versterken zo jouw reputatie als professionele en gastvrije bestemming.
Frederik Vercammen
Coördinator Centrum voor Jeugdtoerisme (CJT)
Een van de basiswaarden van CJT is openheid. Dat betekent onder meer dat we alle kinderen en jongeren de kans willen bieden op een onvergetelijke vakantie. Elk kind in Vlaanderen moet een meerdaagse uitstap kunnen beleven die is aangepast aan haar of zijn noden en wensen: een beperking mag geen hindernis vormen. Daarom proberen we er mee voor te zorgen dat het aanbod groot en divers genoeg is.
Grote, groeiende en interessante doelgroep
Enkele cijfers
- 16% van de wereldbevolking leeft met een beperking. Dat zijn ongeveer 1,3 miljard mensen (WHO, 2023). In Vlaanderen is dat 16 tot 24% (Sciensano & Statbel), wat overeenkomt met 700.000 tot 1,3 miljoen mensen
- Wereldwijd ervaart 46% van de 60-plussers beperkingen, vooral rond mobiliteit, zicht, gehoor en cognitieve functies (IASC, 2019). Tegen 2050 zou hun aantal bijna verdubbelen: van ongeveer 1 miljard naar 2,1 miljard. Ook in Vlaanderen stijgt het aantal 65-plussers snel: in 2024 waren het er al 1,4 miljoen. Het gaat bovendien om een generatie met veel reiservaring, die ook op latere leeftijd graag blijft genieten van uitstappen en vakanties.
- 1 op 5 vrouwen wereldwijd heeft een verhoogd risico op een beperking.
- 1 op 10 kinderen wereldwijd leeft met een beperking.
Reisgedrag
Het mag dus duidelijk zijn dat wie werkt aan toegankelijkheid, de poort opent naar een grote en groeiende groep reizigers.
En er is meer: het reisgedrag van deze groep bezoekers maakt van hen zeer waardevolle gasten:
Ze reizen graag
Mensen met een beperking hebben evenveel reiskriebels als wie dan ook. Als de omstandigheden juist zitten (het nodige comfort, toegankelijkheid en de nodige begeleiding), trekken ze er graag op uit. Want wie reist, leeft. En niemand blijft graag braafjes thuis bij de sanseveria's.
Ze reizen meestal in gezelschap
Vaak reizen ze samen met een partner, familie of begeleider. Dat maakt de groep meteen groter. De stelregel “samen uit, samen thuis” speelt een belangrijke rol: als één persoon uit de groep obstakels ervaart, beïnvloedt dat het reisgedrag van iedereen.
Katrien Cornu, uitbater van B&B Baz:
Families kunnen hier onbezorgd op vakantie. Ook als één van hen toevallig een beperking heeft.
Ze geven gemiddeld evenveel of meer uit
Reizigers met een beperking geven gemiddeld evenveel uit als andere toeristen – soms zelfs meer. Ze investeren bewust in comfort, aangepast logies, assistentie of vervoer om hun reis zorgeloos te laten verlopen.
Ze reizen vaker buiten hoogseizoen
Reizigers met een beperking trekken er vaker op uit buiten het hoogseizoen. Ze zijn minder gebonden aan schoolvakanties, verkiezen rust boven drukte én helpen zo mee om seizoenschommelingen op te vangen.
Toegankelijkheid is een doorslaggevende factor
Onzekerheid houdt mensen met een beperking thuis. Als het onduidelijk is of een plek écht toegankelijk is, haken reizigers met een beperking vaak af. Heldere, eerlijke info maakt het verschil tussen thuisblijven of vertrekken.
Het zijn loyale gasten
Wie zich welkom voelt, blijft terugkomen. Reizigers met een beperking zijn dan ook trouwe ambassadeurs en loyale gasten.
Filip en Elise bieden met ‘Eb en vloed’ 2 toegankelijke vakantieappartementen aan op de zeedijk van De Panne
Vrienden vroegen ons waarom we eraan begonnen: zoveel miserie, zeiden ze. Maar we wilden dit echt. En de reacties zijn unaniem positief. Wie hier komt, wil terugkomen (lacht). We zijn nog maar twee jaar bezig en in het hoogseizoen zijn we altijd volzet.
Meer comfort voor iedereen
Iedereen wint bij toegankelijkheid
Deze voorbeelden tonen hoe wat onmisbaar is voor sommigen, voor iedereen extra comfort en gemak oplevert:
- Automatische deuren en brede ingangen
Onmisbaar voor mensen met een motorische beperking, maar net zo handig voor ouders met een kinderwagen of reizigers met veel bagage. - Duidelijke contrasten en visuele aanwijzingen
Helpen mensen met een visuele beperking hun weg te vinden, en zorgen er tegelijk voor dat iedereen sneller en veiliger door een gebouw of site beweegt. - Ondertiteling en visuele waarschuwingen
Cruciaal voor slechthorenden, en tegelijk handig in een rumoerige omgeving of wanneer je het geluid even niet kan aanzetten. - Eenvoudige taal en duidelijke informatie
Essentieel voor mensen met een verstandelijke beperking, maar ook prettig voor wie alles graag meteen begrijpt. - Zintuiglijke beleving
- Geuren van bloemen en kruiden verrijken de ervaring voor blinden en slechtzienden, maar maken een bezoek ook voor iedereen aangenamer.
- Proeven van streekproducten of specialiteiten helpt mensen met een visuele beperking de omgeving intenser te beleven, en verhoogt tegelijk het plezier en de betrokkenheid van alle gasten.
- Voelen van boomschors, kunst of reliëfkaarten opent nieuwe mogelijkheden voor blinden en slechtzienden, maar spreekt net zo goed kinderen en nieuwsgierigen aan.
- Geluiden van vogels, water of muziek ondersteunen de oriëntatie van mensen die minder goed zien, en creëren tegelijk een intense en rustgevende sfeer voor iedereen.
Annelies Lenoir van Toerisme Ronse:
Ik vind dat we als dienst toerisme een voorbeeldfunctie hebben. Hoe kan je toeristische ondernemers overtuigen om aan toegankelijkheid te werken als je het zelf niet doet? We zijn het enige toegankelijke belevingscentrum in de regio., en da’s natuurlijk ook wel een promotionele troef. We trekken nu bezoekers aan die we vroeger letterlijk niet over de vloer konden krijgen.
Wettelijke verplichtingen
Enkele belangrijke wetgevingen voor toeristische ondernemers om rekening mee te houden:
- Vlaamse Stedenbouwkundige Verordening voor Toegankelijkheid (2010)– Verplicht bij nieuwbouw of renovatie van o.a. hotels, restaurants, musea en attracties. Denk aan drempelloze toegang, minimale deurbreedtes, toegankelijke toiletten, hellingbanen en liften.
- Brusselse Stedenbouwkundige Verordening (2007) – Legt gelijkaardige verplichtingen op voor gebouwen, met als doel gelijke toegang tot infrastructuur.
- Antidiscriminatiewet (2007) – Verbiedt elke vorm van discriminatie en verplicht tot ‘redelijke aanpassingen’ zodat mensen met een beperking gebruik kunnen maken van je diensten, tenzij dat een onevenredige belasting vormt.
- Kaderdecreet Gelijke Kansen (2008, herzien 2014) – Stelt dat er stappen moeten gezet worden voor toegankelijke infrastructuur en toegankelijke informatie. Geeft mensen met een beperking het recht om redelijke aanpassingen af te dwingen.
- Handvest van de grondrechten van de EU (2000) en VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (2009) – Leggen de basis voor inclusie en benadrukken dat toegankelijkheid een fundamentele voorwaarde is, ook voor sportieve, recreatieve en toeristische locaties.
Wist je dat...
Digitale toegankelijkheid
Ook voor digitale toegankelijkheid zijn er wettelijke normen voor overheidsdiensten en private organisaties met een publieke taak of die overheidssteun krijgen.
Zo moeten websites en apps van o.a. toeristische infopunten, musea, erfgoedsites en gesubsidieerde evenementen voldoen aan de WCAG 2.1 AA-normen. Maar ook als je er wettelijk niet toe verplicht bent, levert het voordelen op: beter gebruiksgemak, meer klanten, hogere klanttevredenheid én een boost voor je vindbaarheid in zoekmachines.
Subsidies en erkenningen
💡 Tip: Toegankelijkheid kan je ook pluspunten opleveren bij subsidies en erkenningen. Bij sommige dossiers is het zelfs een doorslaggevend criterium.