Jouw contactpersoon
Al van bij de start van het herbestemmingstraject maakte Toerisme Vlaanderen duidelijk dat het alle betrokken stakeholders een stem wil geven bij het bepalen van de toekomstige bestemming van Kasteel Villain XIIII in Leut. Daarom zwaaiden in de zomer van 2022 de poorten van het kasteel open voor het grote publiek. Bezoekers konden aan de hand van een interactieve tafel aangeven welke sfeer en mogelijkheden zij zagen voor de verschillende zones van het kasteeldomein en het kasteel zelf. En ook welke activiteiten en functies minder gewenst zijn.
Natuurbeleving en horeca belangrijkste pijlers
1800 bezoekers namen deel aan de publieksbevraging. 73% was uit het Maasland zelf afkomstig, 27% waren bezoekers van verder weg. Uit de ondervraging blijkt dat 71% van de ondervraagden een rustige invulling verkiest boven een actieve dynamiek op het domein.
De ondervraagden kregen een keuzelijst van 9 mogelijke functies waarbij zij hun favoriete invulling van het domein moesten aangeven. Voor de Maaslanders moeten eten en drinken (84%), natuurbeleving (80%) en kunst en cultuur (76%) de belangrijkste functies worden van het kasteeldomein. De niet-Maaslanders kozen voor dezelfde top 3 maar in een andere volgorde: natuurbeleving (84%), eten en drinken (82%) en kunst en cultuur (77%).
Het verhaal van de familie Charles Vilain XIIII als rode draad
Tijdens de publieksbevraging werd ook gepeild naar de ziel van de plek. Wat vinden bezoekers, bewoners én experts de belangrijkste episode uit de geschiedenis van het kasteel om mee te nemen als essentiële bouwsteen in de toekomst? Uit de bevraging blijkt dat 71% de voorkeur geeft aan de 19de eeuwse sfeer van het kasteeldomein en de link met de familie Vilain XIIII. 29% verkiest de sfeer van het later aangebouwde ziekenhuis.
Brainstorm met bewoners en experten
In het najaar van 2022 hielden lokale bewoners en inhoudelijke experten op basis van de publieksbevraging een brainstorm over de mogelijke toekomstscenario’s voor het kasteel. De experten kregen een analyse van de publieksbevraging en ook een grondige rondleiding op het kasteeldomein om alle mogelijkheden ter plaatse te bestuderen. In 6 thematische groepen (natuur(beleving), kunst en cultuur, eten en drinken, sport en spel, verblijven, ondernemen en handel) bedachten ze een aantal toekomstexperimenten voor de verdere invulling van het kasteeldomein van Leut.
Uit de brainstorm kwamen ook heel wat concrete voorstellen voor de toekomstige invulling van het kasteeldomein. Zo werd er onder meer voorgesteld om op het kasteeldomein een hub te creëren om de Limburgse streekproducten en hun vakmanschap in de kijker te zetten. Op het vlak van cultuur werd het idee geopperd om het verhaal van de familie Vilain XIIII als rode draad doorheen het kasteeldomein te verweven.
Charles Vilain XIIII was niet alleen 50 jaar burgemeester van Leut, hij droeg ook zowat alle financiële lasten voor het bouwen van de school, het klooster én zelfs de kerk van Leut.
Ook de nood aan creatieve logies in de buurt werd door de expertengroep aangekaart waarbij ze ruimte zien voor een eco-camping of andere nieuwe logiesvormen. Voor de natuurbeleving suggereert men een grondige herwaardering van het landschapspark met respect voor de geschiedenis van het domein. Ook de slotgracht kwam ter sprake: hier wordt gedacht aan een natuurlijk avonturenparcours om ook families met kinderen een bijzondere activiteit aan te bieden.
En wat met de ziekenhuisvleugel?
Misschien wel de meest gestelde vraag het afgelopen jaar: wat zal er gebeuren met de aanbouw aan het kasteel, beter gekend als het ziekenhuis van Leut? Hoewel er nog geen definitieve beslissing genomen is, blijkt de eensgezindheid groot dat het gebouw in zijn huidige dimensies te veel afbreuk doet aan de site. Het volume aanpassen, verkleinen of afbreken in functie van de toekomstige invulling wordt het komende jaar verder onderzocht.
Op basis van al deze elementen werd een eerste grafische toekomstvisie getekend van het Kasteeldomein Vilain XIIII. In de zomer van 2023 gaat Toerisme Vlaanderen op basis van de suggesties van de brainstorm een aantal toeristische experimenten opzetten. Bewoners en bezoekers zullen dan ook opnieuw feedback kunnen geven. Deze experimenten zijn nog geen definitieve keuzes voor de uiteindelijke herbestemming, maar geven wel al een eerste richting van wat het zou kunnen zijn. In het najaar van 2023 zou dan het definitieve masterplan met de concrete invulling van het domein moeten klaar zijn.
Het kasteel van Leut wordt één van de speerpunten binnen het nieuwe Vlaamse kastelen- en tuinennetwerk dat we nationaal en internationaal gaan promoten. Wat we hier in Leut aan het doen zijn met dit kasteeldomein past ook perfect in ‘Reizen naar Morgen’, de strategische visie van Toerisme Vlaanderen waarin toerisme niet langer als een doel op zich wordt gezien, maar als een middel om zowel de plaats, de omwonenden als de lokale ondernemers te laten floreren. Die visie vormt trouwens ook de hoeksteen van mijn toeristisch beleid voor de komende jaren.”
Zuhal Demir
Vlaams minister van Toerisme
Het kasteel Vilain XIIII bevindt zich tussen Leut en Meeswijk in de gemeente Maasmechelen. Het kasteelpark sluit aan op de riviervallei van de Maas, met aan de overkant van de rivier Nederland.